İstanbul-Shanghai arası 11 bin kilometre. Biz biraz daha güneyde ve tropikal iklim koşullarının hissedildiği Donyang’dayız. Buradaki 3. ve Çin’deki 7. günümüz.
Bulunduğumuz kent Donyang ilk adım attığımız Shanghai ve ardından 3 gün kaldığımız sanayi kenti Taizhou’ya göre daha küçük. Fakat, burası Çin’in daha çok sanatsal yönü ve tarihiyle ilgili yönüyle biliniyor, inşaat sektörünün de merkezi. Müzesinde de 8 bin yıllık bir ahşap kayık sergiliyor.
Buna karşın…
Bir kulağımız Türkiye’deki gelişmelerde.
İşte…
Böyle bir ortamda Türkiye-Çin ilişkileri ve özellikle son dönem Türkiye’de çok dillendirilen Türkiye-Rusya-Çin üçlü ilişkileri üzerine sohbet ettik.
Daha doğrusu…
Türkiye merkezli bölgesel ilişkilere Çin tarafının bakışını öğrenme fırsatı bulduk.
Öncelikli konumuz Türkiye-Çin ilişkileri oldu. Dinlediğimiz görüş şu:
“Türkiye-Çin ilişkilerinin gelişmesini çok önemsiyoruz. Özellikle ekonomik işbirliğinde iki ülke da yakın olmalı ve birlikte yatırımlar yapmalıyız.”
Nedeni şu:
“Çünkü iki ülkenin birlikte hareket etmelerinde hem iki ülke açısından, hem önümüzdeki süreç açısından çok büyük yarar var.”
Şunu sorduk:
Türkiye-Çin-Rusya üçlü ilişkisi Çin’den nasıl gözüküyor?
Şu cevabı aldık:
“Türkiye-Çin-Rusya üçgeni diplomatik olarak mümkün, ama doğru bir ilişki olmaz. Çünkü devletlerin ikili ilişkileri daha önemli. Üçlü ilişkilerde sorun çıkma olasılığı var ve o nedenle gerekli de değil.”
Şunun altı çizildi:
“Çin ikili ilişkilerden yana.”
Şunu da sorduk:
Çin’in yanı başındaki Kuzey Kore ile Amerika arasında dünyayı da rahatsız eden ciddi bir kriz var. Çin bu krize nasıl bakıyor?
Şu cevabı aldık:
“Başından beri Çin aynı şeyi söylüyor. Kuzey Kore füze atmayı, Amerika Birleşik Devletleri de Kuzey Kore yakınında tatbikat yapmayı bırakmalı.”
Bu noktada…
“Genel bir algı var… Batı, Çin’in isterse Kuzey Kore’yi durdurabileceğini düşünüyor” dediğimizdeyse şu cevabı aldık:
“Evet, bizim Kuzey Kore’yi durdurabileceğimiz gibi bir algı var, ama bu doğru değil. Çünkü Kuzey Kore bağımsız bir devlet, kimsenin yavru vatanı değil.”
Bakış şu:
“Burada ssıl sorun Amerika Birleşik Devletleri ile Kuzey Kore arasında. Bu iki devlet sorunu doğrudan çözebilirler. Çin’in Kuzey Kore’ye baskı yapıp meseleyi çözmesi doğru olmaz. İkisi aralarında çözmeli.”
Şuna da özel bir vurgu var:
“Çin yanı başında bir savaşı asla istemez. Buradaki taraflardan kim savaşa başlıyorsa biz karşıyız.”